Czytelnia

Więcej informacji można uzyskać u pod numerem 0330 107 0106 lub wyślij wiadomość e-mail na adres business@imd.co.uk.

IMD Corporate otrzymała zlecenie od wykonawcy, który niedawno uzyskał korzystne orzeczenie arbitrażowe w sporze z inwestorem na gruncie umowy o roboty budowlane. W wyniku sporu dotyczącego rozliczenia końcowego, arbiter przyznał naszemu klientowi około 123 000 funtów. Pomimo jednoznacznego orzeczenia inwestor nie zastosował się do jego postanowień. Sprawa, która początkowo wydawała się prostym postępowaniem egzekucyjnym, wkrótce okazała się znacznie bardziej skomplikowana. Wiązało się to z ujawnieniem dokumentu zatytułowanego „Ostateczne i całkowite rozliczenie” (ang. Full and Final Settlement), podpisanego przez klienta już po wydaniu orzeczenia, bez uprzedniej konsultacji prawnej.

Tego rodzaju sytuacje często zdarzają się po zakończeniu postępowania arbitrażowego. Strony nieświadomie osłabiają swoją pozycję prawną, wysyłając lub podpisując dokumenty, które mogą zostać uznane za potwierdzenie lub zrzeczenie się skutków wydanego orzeczenia. Opisywana sprawa pokazuje również praktyczne znaczenie prowadzenia strategicznej korespondencji prawnej, pozwalającej uniknąć postępowania sądowego lub postępowania upadłościowego.

Tło sprawy i wstępne instrukcje

Nasz klient, podwykonawca, wystąpił o rozstrzygnięcie sporu dotyczącego rozliczenia końcowego zgodnie z umową JCT. Arbitraż przyznał wykonawcy kwotę około 123.000 funtów. Jednakże  inwestor nie dokonał płatności w wymaganym terminie.

IMD Corporate zlecono doradztwo w zakresie dostępnych środków egzekucyjnych. Zazwyczaj egzekucja orzeczenia arbitrażowego przez Sąd ds. Technologii i Budownictwa (ang. Technology and Construction Court, TCC) jest sprawą rutynową. Jednak już na etapie wstępnej analizy pojawił się potencjalnie istotny czynnik komplikujący sprawę. Inwestor, już po wydaniu decyzji przesłał klientowi dokument, który przedstawiono jako ostateczne rozliczenie, który został podpisany przez klienta bez konsultacji z prawnikiem. Dokument ten miał stanowić pełne i ostateczne rozliczenie wszystkich należnych kwot.

Analiza prawna: Czy orzeczenie arbitrażowe utraciło moc wiążącą?

Kluczową kwestią prawną było ustalenie, czy podpisany dokument stanowił wiążące porozumienie, które wykluczało możliwość dochodzenia roszczenia na podstawie orzeczenia arbitra.

Charakter dokumentu

Dokument nie został sporządzony przez prawnika i nie był tak precyzyjny, jak zwykle, formalne  porozumienia ugodowe. Język, w jakim został sporządzony, był niejednoznaczny, nie zawierał wyraźnego zrzeczenia się roszczeń wynikających z orzeczenia arbitra, ani żadnego uzasadnienia wyjaśniającego intencje stron. Nie było jasne, czy dokument ten stanowił jedynie rozliczenie końcowe (ang. Final Statement) w rozumieniu postanowienia 4.12 umowy JCT, czy też ugodę, która miałaby uchylać wcześniejsze rozstrzygnięcie arbitrażowe.

Powyższa niejasność rodziła realne ryzyko, że inwestor może twierdzić, iż wykonawca, podpisując dokument, zaakceptował przyznaną kwotę jako część szerszej ugody, co w efekcie mogłoby pozbawić go prawa do egzekucji orzeczenia. W konsekwencji należało rozważyć dwa możliwe scenariusze:

• Zawarcie ugody: W przypadku uznania dokumentu za wiążącą strony ugodę, orzeczenie arbitra mogłaby stracić moc i nie podlegałaby wykonaniu.
• Potwierdzenie rozliczenia końcowego: Alternatywnie, w przypadku uznania, że dokument jedynie odnotowywał uzgodnioną kwotę jako wartość rozliczenia końcowego (zgodnie z ustaleniami arbitra), orzeczenie arbitra pozostałoby wykonalne na mocy ustawy o dotacjach mieszkaniowych, budownictwie i rewitalizacji z 1996 r.  (ang. Housing Grants, Construction and Regeneration Act 1996)

Po przeprowadzeniu analizy uznaliśmy, że dokument przedstawiony przez inwestora nie spełniał warunków koniecznych do uznania go za prawnie wiążącą ugodę. Ze względu na brak wymaganej jednoznaczności i pewności prawnej, dokument nie był w stanie skutecznie wyłączyć ustawowego prawa wykonawcy do egzekucji orzeczenia arbitrażowego.

Strategia egzekucji: droga sądowa czy postępowanie upadłościowe?

Ponieważ ryzyko uznania dokumentu za ugodę oceniliśmy jako niskie, skłoniliśmy się ku następującym środkom egzekucyjnym:

• Egzekucja sądowa: wszczęcie postępowania zgodnie z częścią 7 TCC oraz uzyskanie wyroku w trybie uproszczonym.
• Wezwanie do zapłaty/wniosek o wszczęcie postępowania upadłościowego: wskazując kwotę zasądzoną przez arbitra jako bezspornego długu.

Wszczęcie postępowania upadłościowego niesie ze sobą ryzyko utraty reputacji i straty finansowe, dlatego nie jest właściwym rozwiązaniem w przypadku istnienia rzeczywistego sporu dotyczącego roszczenia. Niemniej jednak, strona może oprzeć wezwanie do zapłaty na niewykonanym orzeczeniu arbitrażowym, pod warunkiem że nie istnieje rzeczywisty spór co do jego zasadności.

Zanim jednak wybraliśmy którąkolwiek ze ścieżek, sporządziliśmy formalne wezwanie do zapłaty, w którym poinformowaliśmy o zamierza klienta egzekwowania rozstrzygnięcia wszelkimi dostępnymi środkami. Pismo zawierało analizę prawną, odniesienie do precedensowego orzeczenia S&T (UK) Ltd v Grove Developments Ltd [2018] dotyczącego wiążącego charakteru decyzji arbitra oraz żądanie natychmiastowej zapłaty.

Efekty i wnioski praktyczne

W ciągu kilku dni od otrzymania naszego pisma inwestor zapłacił w całości kwotę zasądzoną w postępowaniu arbitrażowym, a wszczynanie postępowania sądowego lub postępowania upadłościowego okazało się zbędne.

Choć wynik sprawy był korzystny, stanowi ona jednocześnie przestrogę przed podpisywaniem niejednoznacznych dokumentów bez zasięgnięcia porady prawnej, zwłaszcza po zakończonym postępowaniu arbitrażowym. Może istotnie osłabić, a nawet podważyć możliwość skutecznej egzekucji roszczeń, które w innym przypadku byłyby stosunkowo proste do wyegzekwowania.

Kluczowe wnioski dla wykonawców i inwestorów

• Porada prawna przed podpisaniem dokumentów po zakończeniu postępowania arbitrażowego

Strony nie powinny podpisywać żadnych dokumentów mających na celu rozstrzygnięcie lub „zamknięcie”  rozliczenia końcowego po zakończeniu postępowania arbitrażowego bez uprzedniej konsultacji prawnej. Nawet nieformalna lub sformułowana w sposób nieprawny korespondencja może stanowić wiążącą umowę zgodnie z doktryną accord and satisfaction (zwolnienie ze zobowiązań kontraktowych w zamian za spłatę).

• Orzeczenia arbitrażowe podlegają egzekucji

Arbitraż jest skutecznym narzędziem dochodzenia płatności w sporach budowlanych. Sądy prezentują konsekwentnie rygorystyczne podejście do ich egzekwowania, zwłaszcza w sytuacjach, gdy brak jest wiarygodnego sporu lub ważnie zawartej ugody.

• Nie ignoruj zobowiązań płatniczych

Inwestorzy, którzy próbują uchylać się od płatności poprzez zwłokę lub brak reakcji, muszą liczyć się z szybkim podjęciem kroków prawnych. W omawianym przypadku już sama groźba egzekucji, poparta solidną argumentacją prawną, skłoniła inwestora do dokonania płatności bez angażowania sądu.

• Egzekucja sądowa versus procedury upadłościowe

Wykonanie orzeczeń arbitrażowych może odbywać się zarówno przed sądem, jak i w ramach postępowania upadłościowego. Wybór właściwej ścieżki wymaga starannej analizy jej konsekwencji strategicznych i biznesowych.

• Niejednoznaczność dokumentów rodzi niepewność

Niedbale sporządzone lub niejasne dokumenty mogą generować dodatkowe koszty prawne i stwarzać niepotrzebne ryzyko. Skorzystanie z porady prawnej na wczesnym etapie jest często bardziej opłacalne niż rozwiązywanie sporu w późniejszym czasie.

Wnioski

Przedstawiona sprawa stanowi przykład strategicznego podejścia do sporów budowlanych, skoncentrowanego na osiągnięciu praktycznych i wymiernych rezultatów oraz sprawnym rozwiązaniu sporów. Zespół ds. sporów gospodarczych naszej kancelarii niezmiennie wspiera wykonawców i podwykonawców w egzekwowaniu należnych płatności, zwłaszcza w przypadkach opóźnień lub sporów dotyczących rozliczeń końcowych.

W celu uzyskania porady prawnej dotyczącej arbitrażu, egzekucji lub sporów dotyczących umów o roboty budowlane prosimy o kontakt z zespołem ds. sporów gospodarczych kancelarii IMD Corporate.

Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej ani profesjonalnej. Należy pamiętać, że przepisy prawa mogły ulec zmianie od czasu opublikowania tego artykułu.